hành trình Đà Nẵng Cù Lao Chàm khách thăm quan không chỉ trải nghiệm với những thiên nhiên phong cảnh nơi đây, mà đến đây Lữ khách còn được thưởng thức những đặc sản mà thiên nhiên đã ban tặng cho vùng đất Quảng Nam với hàng trăm ngàn của ngon vật lạ, trong đó yến sào cùng với cua đá nghiễm nhiên xếp vào hàng "đệ nhất".

chương trình Đà Nẵng Cù Lao Chàm khách thăm quan không chỉ trải nghiệm với những thiên nhiên phong cảnh nơi đây, mà đến đây Lữ khách còn được thưởng thức những đặc sản mà thiên nhiên đã ban tặng cho vùng đất Quảng Nam với hàng trăm ngàn của ngon vật lạ, trong đó yến sào cùng với cua đá nghiễm nhiên xếp vào hàng "đệ nhất".

Khi nói đến yến Cù Lao Chàm được khai thác tự bao giờ? Ai là người đã phát hiện sự tồn tại của loài chim này trên đảo? Hai câu hỏi kích thích sự tò mò, thôi thúc nhiều khách thăm quan tò mò tìm lời giải đáp suốt nhiều ngày tá túc ở nơi duy nhất của tỉnh Quảng Nam có loài chim yến hàng (tên khoa học là Aerodramus fuciphagus).

Bãi Ông, Bãi Làng, Cấm là 3 thôn được xem là trung tâm của xã đảo Tân Hiệp, thậm chí đi bộ mươi phút đã có thể đi hết từ thôn này sang thôn khác. Thế nhưng, muốn rõ ngọn ngành về chim yến thì phải tìm đến Bãi Hương, tìm hiểu về thực hư.

Tương truyền, khoảng thế kỷ XVII,  ngư dân xã Cẩm Thanh, TP Hội An gặp nạn trên biển Cù Lao Chàm và thuyền bị sóng đánh tan tác, trôi dạt vào một hang đá. Tại đây, lão ngư vô tình thấy cảnh bầy chim yến chao liệng, xây tổ. Giữa cơn đói khát, người này dùng đá bật đánh lửa, luộc tổ yến ăn lót dạ, cầm cự suốt bảy ngày bảy đêm trước khi được thuyền bạn ra lai dắt vào đất liền. Sau này, chuyện "bén duyên" với yến được ngư dân truyền lại cho bà con trong và ngoài đảo. Từ đó, người dân xứ đảo Cù Lao Chàm biết đến yến và có thời gian dài lấy loại thức ăn được "chiết xuất" từ nước bọt của loài chim này để giải cơn đói thay cơm.

Cứ vào đầu tháng 12 âm lịch, yến rủ nhau bay về hang. Theo cặp, cứ một con trống và một con mái sẽ cùng nhau dệt nên một tổ. Đêm ngủ lại hang, tiếng yến kêu vang rền. Chừng 5 phút lại yên ắng, đó là khoảng thời gian yến tiết ra nước bọt xây tổ. Nhiều con khạc ra máu và chết thì tổ yến ấy gọi là yến huyết. Trung bình cứ 1 triệu tổ yến thì có độ 100 yến huyết".

Cách đây 60 năm, yến trên đảo nhiều vô kể, các doanh nghiệp đấu thầu khai thác thường xuyên ra vào đảo, cứ đều đặn 2 tháng sẽ thu hoạch yến một lần. Theo đội trưởng đội khai thác yến Cù Lao Chàm, cho biết: "Mỗi năm, đơn vị thu hoạch khoảng 1.000 kg yến và doanh thu từ yến mang lại từ 60-70 tỉ đồng".

Tiếp theo là cua đá, câu chuyện bắt đầu từ việc thực hiện đề án "Xây dựng mô hình cộng đồng tham gia bảo vệ và khai thác bền vững cua đá" do Hội Nông dân xã Tân Hiệp phối hợp với UBND TP Hội An triển khai.

Cua đá không bị khai thác một cách ồ ạt, kéo dài từ ngày này qua tháng nọ và bày bán phục vụ hành trình xuyên suốt 4 mùa, đó là hai trong số những kết quả thu được từ đề án do TS Chu Mạnh Trinh (cán bộ Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm) gánh vác vai trò chủ nhiệm.

Cua đá chỉ được phép khai thác từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 7. Khoảng thời gian còn lại là chu kỳ cua đá sinh sản và tuyệt đối bị cấm săn bắt, mua bán. Vậy nên, Lữ khách hay thậm chí người dân trên đảo, nếu có nhiều tiền đến mấy thì cũng không mua được cua đá để ăn vào thời điểm chúng bị nghiêm cấm khai thác. "Qua nhiều năm theo dõi, thời điểm đầu tháng 4, cua đá sẽ xuống giàn, tức là chúng thường kiếm ăn dưới chân núi. Con cua có chiều ngang lớn nhất là 14 cm.