Đà Nẵng như một cánh cửa mở vào xứ Quảng, nhưng dường như có sự “đứt gãy” kỳ lạ giữa quá khứ vùng đất Amavarati một thời lừng lẫy và đô thị - quân cảng, hải cảng Đà Nẵng từ giữa thế kỷ 19 đến nay.

Lịch sử Đà Nẵng

Đà Nẵng như một cánh cửa mở vào xứ Quảng, nhưng dường như có sự “đứt gãy” kỳ lạ giữa quá khứ vùng đất Amavarati một thời lừng lẫy và đô thị - quân cảng, hải cảng Đà Nẵng từ giữa thế kỷ 19 đến nay.

Miền Trung nước ta có thể chia làm ba tiểu vùng địa lý: Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ và Nam Trung bộ. Đà Nẵng ở vị trí trung điểm và là đầu mối giao thông ra Bắc vào Nam lên (núi) Tây và xuống (biển) Đông.

Nằm giữa đèo Hải Vân và đèo Cù Mông, Trung Trung bộ là một “tiểu vùng văn hóa” trong vùng văn hóa miền Trung. Đây là hai ngọn đèo nổi tiếng về sự hiểm trở, đồng thời cũng là hai cái mốc trong địa lý lịch sử nước ta. Đèo Hải Vân vốn là đất hai châu Ô, Lý của vương quốc Chăm Pa, từ năm 1306 đám cưới của vua Chế Mân và công chúa Huyền Trân nhà Trần đưa vùng đất này thuộc về Đại Việt, Hải (Ải) Vân trở thành ranh giới giữa Chăm Pa và Đại Việt. Cho đến 1471, sau trận chiến ác liệt của vua Lê Thánh Tông ở thành Đồ Bàn, đèo Cù Mông trở thành ranh giới mới giữa hai quốc gia: Phía Bắc thuộc về Đại Việt và phía Nam.

Như vậy khu vực Trung Trung bộ (Nam – Ngãi – Bình – Phú) bên cạnh những xung đột, tranh chấp về chính trị và quân sự còn diễn ra quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa giữa người Việt (Kinh) là cộng đồng dân cư mới đến có/dưới sự bảo trợ của chính quyền mới - với cộng đồng bản địa là người Chăm và nhiều tộc người khác ở vùng Trường Sơn - Tây Nguyên. Xứ Quảng (Nam) là “vùng biên” chính trị - văn hóa của Việt - Chăm, trong khoảng ba thế kỷ đã hội tụ những truyền thống vốn có của các tộc người và làm nảy sinh nhiều truyền thống mới.

Những kí ức về nền văn minh rực rỡ

Từ vị thế Địa - Văn hóa, Địa – Lịch sử, xứ Quảng hình thành một vùng văn hóa đa sắc thái: Núi, trung du, đồng bằng, ven biển, biển và đảo. Miền núi Quảng Nam phong phú tài nguyên rừng từ hương liệu đến khoáng sản, đồng bằng Quảng Nam là một trong hai đồng bằng lớn nhất và màu mỡ nhất miền Trung, cửa sông Thu Bồn có Đại Chiêm hải khẩu được các chúa Nguyễn phát triển thành cảng thị Fai Fo Hội An, rồi từ thế kỷ 19 Đà Nẵng là cảng biển phòng thủ quan trọng nhất của nhà Nguyễn, là nơi bị thực dân nổ tiếng súng đầu tiên trong cuộc xâm lược Việt Nam.

Đà Nẵng trước năm 1978 là một thành phố nhỏ bé, thành phố ít dân cư, người buôn gánh bán bưng đi lại vội vã, nhà cửa lô nhô, những chiếc xe đò cũ kỹ chạy qua nhả khói than đen sì, thành phố ngủ sớm mà dậy trễ… Nơi này trước đây dường như ai đi qua để vô Nam, vào Phố Cổ Hội An, ra Huế. Bãi biển Mỹ Khê tuyệt đẹp còn hoang vắng, “Cổ viện Chàm” lặng lẽ bên đường ít người lui tới.

Mỗi lần đến Đà Nẵng bằng máy bay, chuẩn bị hạ cánh là lúc thành phố hiện ra bên dưới ô cửa nhỏ, bạn nhận thấy Đà Nẵng ngày càng mở rộng và quy củ trật tự, hơn hẳn Hà Nội và TP.HCM, nhất là khu vực quanh sân bay đến hai bên bờ sông Hàn, dọc theo bãi biển từ phía Hải Vân vào đến Hội An. Điều này chứng tỏ quy hoạch đô thị ở đây đã đi trước một bước không chỉ trên “bản vẽ” mà cả sự đầu tư của chính quyền vào hạ tầng, nhờ vậy kiểm soát được sự tự phát và phát triển ngoài quy hoạch.

Chỉ một thời gian ngắn xuất hiện thêm hệ thống giao thông ở khu vực đô thị mới, những con đường cũ nối liền với đường vành đai. Nhiều tuyến đường đông đúc nhưng hiếm khi tắc đường kẹt xe do người đi đường tuân thủ tốt luật giao thông. Vỉa hè rộng và thông thoáng không bị quán xá lấn chiếm. Thành phố mở rộng qua bên kia sông Hàn, cầu mới được xây dựng ngoài chức năng giao thông còn tạo cảnh quan đẹp cho thành phố nhất là về đêm. Đà Nẵng đã khéo tận dụng điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển đẹp hơn ở hai bên bờ sông Hàn, Bán đảo Sơn Trà, bãi biển Mỹ Khê, núi Bà Nà...

Cũng từ đó Đà Nẵng trở thành thành phố với nhiều khu nghỉ dưỡng, khách sạn cao cấp. Được thiên nhiên ưu đãi có núi có biển có sông, có nhiều thắng cảnh, lại là “tâm điểm” của ba di sản văn hóa thế giới là thánh địa Mỹ Sơn, Hội An và Huế, Lữ Hành Đà Nẵng hướng vào phân khúc khách hàng trung lưu và thượng lưu cả trong và ngoài nước là một lựa chọn khôn ngoan. Tuy nhiên, cũng như nhiều trung tâm trải nghiệm khác, điều cần lưu ý là di sản văn hóa và thiên nhiên là tài sản của mọi người dân, trước hết là người dân địa phương. Do đó Phát triển Lữ Hành nhưng phải đảm bảo quyền lợi của cộng đồng, đồng thời phải bảo vệ, bảo tồn cảnh quan tự nhiên. Chỉ khi nào quyền lợi của cộng đồng, bao gồm quyền lợi kinh tế, quyền hưởng thụ văn hóa và môi trường tự nhiên được đảm bảo thì phát triển nói chung và Phát triển Lữ Hành nói riêng mới có thể bền vững.

Trong lịch sử, cảng thị Hội An và tiền cảng Cù Lao Chàm từng phát triển thương mại mạnh nhất ở Đàng Trong và bây giờ chỉ cách Đà Nẵng hơn nửa giờ xe bus. Còn nữa, từ đầu triều Nguyễn đã thiết lập chủ quyền và khai thác quần đảo Hoàng Sa ngoài biển Đông mà nay, Hoàng Sa là một huyện của thành phố Đà Nẵng. Như vậy đủ thấy vị thế Địa – Chính trị của Đà Nẵng quan trọng như thế nào!

Nguồn tin: tiasang.com.vn