Di tích Thành Điện Hải nằm ở ngay bên bờ sông Hàn, Đà Nẵng. Thành Điện Hải được xây dựng dưới triều đại vua Gia Long vào năm 1813, tiền thân của nó là thành Điện Hải. Di tích Thành Điện Hải nằm gần với cảng biển Đà Nẵng. Vào năm 1823, vua Minh Mạng đã hạ lệnh cho di dời Thành Điện Hải vào bên trong nội phủ, đặt ngay trên một gò đất rất cao. Thành Điện Hải được xây dựng bằng gạch, sau đó, vua Minh Mạng đã ra quyết định đổi tên thành Điện Hải vào năm 1835.

Di tích Thành Điện Hải có gì độc đáo?

Năm 1847, vào thời vua Thiệu Trị, Thành Điện Hải được mở rộng ra với chu vi 556 mét, chiều cao hơn 5 mét, xung quanh nó có mương sâu chừng 3 mét. Thành Điện Hải có hai lối vào chính, bao gồm một cửa nằm ở phía Đông và cửa còn lại nằm ở phía Tây. Thành Điện Hải có nghĩa trang, quán ăn, kho đạn dược, kho thuốc súng và khoảng 30 khẩu pháo lớn. Tòa nhà này được làm bằng gạch, theo phương án thiết kế Vauban (được xây dựng theo phong cách thành lũy để phòng thủ do kiến trúc sư Vauban tạo nên thể hiện rõ ở những công trình kiến trúc pháp cổ). Hiện tại, bức tường ở phía Tây và phía Đông vẫn còn nguyên một góc, còn lối vào ở phía Nam đã bị mất và ở phía Bắc đã bị hư hỏng rất nhiều.

Thời gian gần đây, di tích Thành Điện Hải đã được trùng tu, gia cố và phục hồi lại trạng thái ban đầu. Một bức tượng đồ sộ về danh tướng tài ba Nguyễn Tri Phương đã được xây dựng lên ở đây, nhằm khắc ghi một thời kỳ lịch sử vẻ vang, hào hùng của thành phố này.

Thành Điện Hải được coi là pháo đài có vai trò vô cùng quan trọng trong việc đánh bại thực dân Pháp trong cuộc tấn công vào Đà Nẵng (1858 - 1860). Ngày 12 tháng 04 năm 2008, trong quá trình thi công, tu bổ, tôn tạo và chỉnh trang Di tích lịch sử này, những người thợ đã phát hiện ra một khẩu thần công đang nằm sâu phía dưới lòng đất. Khẩu pháo thần công này dài 2,8 mét, đường kính đầu dài 23cm, đuôi dài 42cm. Đặc biệt, những người thợ này cũng đã tìm thấy 01 cuốn kinh điển khi đang thi công xây dựng Bảo tàng Chăm - Đà Nẵng trên nền của Thành Điện Hải, vào tháng 7 năm 2008. Cách đây khoảng chừng 200 năm, những khẩu súng thần công này đã cùng với triều đại nhà Nguyễn, dưới sự chỉ huy của tướng quân tài ba Nguyễn Tri Phương đã đánh bại hàng chục đợt tấn công ồ ạt của thực dân Pháp ở cửa sông Hàn, Đà Nẵng. Pháo luôn gắn trên tháp súng, đặt hướng ra biển, sẵn sàng đánh vào tàu địch.

Những khẩu súng thần công này đã nằm im lìm ở đây khoảng chừng hơn 1,5 thế kỷ, hầu hết đều đã bị gỉ sét, gãy hết hai bên và gãy trục quay nhưng thân của súng thì dường như vẫn còn nguyên vẹn. Khẩu súng này được làm bằng đồ gang hoặc đồng. Khẩu súng lớn nhất nặng khoảng chừng hơn 3 tấn, khẩu súng nhỏ hơn cũng nặng khoảng 1 tấn.

Con kênh ở Di tích Thành Điện Hải là một minh chứng vô cùng quý giá cho bao thế hệ người dân sau tự hào về vùng đất biển xinh đẹp và anh dũng này. Với lòng dũng cảm, ý chí kiên cường, bất khuất, nhân dân Đại Việt ta đã chiến thắng được đội quân hùng mạnh và tàn bạo bậc nhất thế giới lúc bấy giờ. Ngày 16 tháng 11 năm 1988, Thành Điện Hải đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Tượng của vị tướng tài ba Nguyễn Tri Phương (1800 - 1873), danh tướng đã chỉ huy quân đội nhân dân Việt Nam một cách sáng suốt nhất để có thể đánh bại quân Pháp - Tây Ban Nha (1858 - 1860), sẽ được trùng tu lại.

Thành Điện Hải được sử dụng làm bảo tàng thành phố, tọa lạc trên đường Trần Phú, lần đầu tiên nơi đây được xây dựng như một tiền đồn quân sự, nằm gần cửa sông Hàn, để kiểm soát việc ra vào ở cảng Đà Nẵng và đóng vai trò như một vị trí phòng thủ quan trọng.

Đà Nẵng quyết định sẽ tháo dỡ và di chuyển bảo tàng hiện tại đến một địa điểm khác để thành có thể được khôi phục lại toàn bộ.

Bộ sưu tập 11 khẩu súng thần công bằng sắt được đúc dưới thời nhà Nguyễn từ năm 1802 đến năm 1860 và đã được khai quật tại Thành Điện Hải từ năm 1979 đến năm 2008. Và những khẩu súng thần công này đã được lên kế hoạch để công nhận là bảo vật quốc gia.

Nếu bạn là người yêu thích lịch sử, yêu công trình kiến trúc vĩ đại này thì  chắc chắn, Di tích Thành Điện Hải sẽ là một địa điểm chắc chắn bạn nên ghé thăm trong chuyến hành trình Đà Nẵng của mình. Di tích Thành Điện Hải quả thật là một nơi xứng đáng bạn để bạn thăm ở Đà Nẵng.